Þú getur sent okkur póst á shi@hi.is ef þú vilt senda inn fyrirspurn eða bóka tíma, komið í heimsókn á skrifstofuna sem er á 3.hæð á Háskólatorgi, beint fyrir ofan Bóksölu stúdenta, eða hringt í síma 570-0850. Skrifstofan er opin á milli 9 og 17 alla virka daga.

Stúdentar eiga rétt á að sjá og fá afrit af gömlum prófum biðji þau um það.
Þá dugar ekki ef hluti prófasafnsis sé birtur, t.d. frá 2007-2009, eða einungis hluti af prófunum sjálfum, t.d. forsíður prófanna. Öll gömul próf eiga að vera birt biðji nemendur um það.

Kennari ræður þó hvar prófin eru birt og þá þarf t.d. ekki að birta þau á Uglunni eða Canvas. Meginreglan er þó sú að það þarf að gefa stúdentum bæði óheftan aðgang að gögnunum og leyfi til að taka afrit.

Allir stúdentar eiga rétt á að fá útskýringar frá kennara á mati skriflegrar úrlausnar sinnar innan 15 daga frá birtingu einkunnar. Ákveðnar undantekningar geta heimilað að fá þær útskýringar fyrr, t.d. ef stúdent er að brautskrást. Kennari getur einnig haldið prófsýningu fyrir alla nemendur námskeiðs.

Einkunnaskil úr prófum eða verkefnum eru tvær vikur eftir hver einustu skil, en þrjár vikur á prófatímabili í desember. Undantekningar geta gilt um þetta eins og annað.

Hægt er að sækja um námslán á vefsíðu Menntasjóðsins. Stúdentaráð hvetur öll þau sem sækja um námslán að kynna sér úthlutunarreglur Menntasjóðsins fyrir fram.

Allar frekari upplýsingar um Menntasjóðinn og námslán má fá á heimasíðu Menntasjóðsins eða hjá lánasjóðsfulltrúa.

Sækja skal sérstaklega um námslán fyrir hvert aðstoðarár.

Umsóknarfrestir eru eftirfarandi:

Lán fyrir haustmisseri 2022: til og með 15. október 2022

Lán fyrir vormisseri 2023: til og með 15. janúar 2023

Lán fyrir sumarmisseri 2023:  til og með 15. júlí 2023

Almenn skilyrði eru:

1. Stunda lánshæft nám (Háskólanám, aðfaranám og starfsnám og viðbótarnám við framhaldsskóla),
2. Vera fjárráða,
3. Uppfylla kröfur um lágmarks námsframvindu samkvæmt úthlutunarreglum (73% eða um 44 ECTS-einingar eða ígildi þeirra á ári),
4. Ekki vera í vanskilum við Menntasjóðinn,
5. Þiggja ekki námsaðstoð frá öðru ríki vegna lánshæfs náms,
6. Þiggja ekki námsstyrk samkvæmt lögum um námsstyrki nr. 79/2003,
7. Uppfylla aðrar kröfur sem lög um Menntasjóðinn gera til veitingar og endurgreiðslu námsaðstoðar.

Hægt er að lesa nánar um skilyrðin í úthlutunarreglum Menntasjóðsins.

Að taka námslán vegna náms á Íslandi

Almenn skilyrði eru:
Rétt á námsaðstoð vegna náms á Íslandi á námsmaður sem uppfyllir almenn skilyrði (Hver má taka námslán) ásamt því að uppfylla eitt eftirtalinna skilyrða:

1. er íslenskur ríkisborgari,
2. er ríkisborgari Danmerkur, Finnlands, Noregs eða Svíþjóðar,
3. er ríkisborgari EES- eða EFTA-ríkis auk þess að vera launþegi eða sjálfstætt starfandi á Íslandi og heldur áfram vinnu hér á landi meðan á námi stendur eða heldur stöðu sinni sem slíkur,
4. er aðstandandi ríkisborgara skv. 3. tölul.,
5. er ríkisborgari EES- eða EFTA-ríkis og hefur öðlast rétt til ótímabundinnar dvalar hérlendis,
6. er aðstandandi ríkisborgara skv. 5. tölul.,
7. er erlendur ríkisborgari og er í hjúskap eða hefur um tveggja ára skeið verið í skráðri sambúð með íslenskum ríkisborgara og hefur átt lögheimili á Íslandi að lágmarki tvö ár af síðastliðnum fimm árum áður en nám hefst,
8. hefur dvalarleyfi hér á landi sem flóttamaður,
9. hefur ótímabundið dvalarleyfi hér á landi.

Heimilt er í úthlutunarreglum að mæla nánar fyrir um skilyrði fyrir aðstoð vegna náms á Íslandi, t.d. lágmarksvinnuframlag til að teljast launþegi eða sjálfstætt starfandi.

Hægt er að lesa nánar um skilyrðin í úthlutunarreglum Menntasjóðsins.

Að taka námslán vegna náms erlendis

Almenn skilyrði eru:

Rétt á námsaðstoð vegna náms erlendis á stúdent sem uppfyllir almenn skilyrði (Hver fær að taka námslán?) og eitthvert skilyrða um námsaðstoð á Íslandi (Hver fær að taka lán á Íslandi?) ásamt því að uppfylla öll eftirtalin skilyrði:

1. hefur búið á Íslandi í að lágmarki tvö ár af síðastliðnum fimm árum áður en nám hefst,
2. hefur sterk tengsl við íslenskt samfélag að mati Menntasjóðsins.

Hægt er að lesa nánar um skilyrðin í úthlutunarreglum Menntasjóðsins.

Hver stúdent getur fengið námslán fyrir allt að 480 ECTS einingum samanlagt með þeim takmörkunum sem leiðir af skiptingu lánsréttar milli námsstiga.

Stúdent á rétt á láni fyrir 180 ECTS-einingum í grunnnámi

Stúdent á rétt á láni fyrir 120 ECTS-einingum í meistaranámi eða sambærilegu námi að loknu þriggja ára háskólanámi skv. skipulagi skóla samþykktur af stjórn sjóðsins

Stúdent á rétt á láni fyrir 60 ECTS-einingum í doktorsnámi

Að auki á hver stúdent rétt á láni fyrir 120 ECTS-einingum til viðbóta að eigin vali grunn-, meistara– og doktorsstigi.

Hægt er að lesa nánar um lánshæfar einingar  í úthlutunarreglum Menntasjóðsins.

Frítekjumarkið er sú fjárupphæð sem stúdent má þéna á ári án þess að námslánið hans skerðist. Ef tekjur stúdents eru hærri en því sem nemur frítekjumarkinu koma 45% af umframtekjum til frádráttar á námsláni.

Frítekjumark Menntasjóðsins er 1.622.000 kr. árið 2023.

Taka má dæmi um stúdent sem á rétt á námsláni að upphæð “X” fyrir skólaárið 2023-2024, en þénaði 2.000.000 kr. árið 2023. Hann hefur því þénað 378.000 kr. meira en frítekjumarkið. Af þessu leiðir að sú upphæð sem hann getur fengið greitt í námslán verður X – 0,45 * 378.000 kr.

Hafi stúdent ekki verið í námi s.l. 6 mánuði áður en lán er tekið er heimilt að fimmfalda frítekjumark hans.

Sérstakar reglur gilda þegar veitt eru makalán.

Að jafnaði skal frádrætti vegna tekna dreift jafnt á 60 ECTS einingar.

Hægt er að lesa nánar um frítekjumarkið í úthlutunarreglum Menntasjóðsins.

Ef námsmaður uppfyllir ekki skilyrði LÍN um lágmarks námsframvindu á misseri eða önn getur hann sótt um undanþágu vegna þeirra aðstæðna sem hér eru tilgreindar. Þá miðast lánsréttur við 22 ECTS einingar á misseri.

Hægt er að sækja um undanþágu vegna:

• Veikinda
• Barneigna
• Örorka
• Lesblinda og aðrir sértækir námsörðugleikar
• Sérstakra aðstæðna eða námsloka

Hægt er að lesa nánar um undanþágurnar í úthlutunarreglum Menntasjóðsins.

Námslánin eru verðtryggð en safna ekki vöxtum meðan á námi stendur. Vextir reiknast út frá námslokum.

Lántakar geta við námslok valið um hvort þeir breyti láni sínu í óverðtryggt lán.

Vaxtaþakið á verðtryggðum lánum er 4%.

Vaxtaþakið á óverðtryggðum lánum er 9%.

Hægt er að lesa nánar um vaxtakjör í úthlutunarreglum Menntasjóðsins.

Endurgreiðslur hefjast einu ári eftir námslok (þegar stúdent hættir að taka lán).

Fresta má byrjun á endurgreiðslum að hámarki í fjögur ár frá því að fyrsta aðstoð hjá sjóðnum var veitt, stundi stúdent áfram lánshæft nám án þess að taka námslán.

Endurgreiðslutími námslána er háður lántökufjárhæð (á við um verðtryggð lán) en skulu almennt vera að fullu greidd á því ári þegar lánþegi nær 65 ára aldri.

Hægt er að lesa nánar um endurgreiðslur í úthlutunarreglum Menntasjóðsins.

Endurgreiðslur námslána skulu greiddar mánaðarlega fyrsta dag hvers mánaðar.

Endurgreiðslur skiptast í annars vegar jafngreiðslulán (þar sem endurgreiðslutími fer eftir fjárhæð lánsins) og hins vegar tekjutengd lán (þar sem endurgreiðsla fer eftir tekjum lántaka, þó með ákveðinni fastri lágmarksupphæð).

Lántaka er aðeins heimilt að velja tekjutengda endurgreiðslu ef námslok eru áður eða á því ári er 35 ára aldri er náð.(Bráðabirgðaákvæði: 40 ára til 2023).

ATH. Sjálfkrafa er gert ráð fyrir jafngreiðslulánum, því þarf að velja sérstaklega tekjutengd lán ef stúdent hyggst endurgreiða lánið sitt á þá vegu.

Hægt er að lesa nánar um endurgreiðslur í úthlutunarreglum Menntasjóðsins.

Ef lántaki lýkur námi á þeim tíma sem skipulag námsins gerir ráð fyrir þá á hann rétt á námsstyrk.

Námsstyrkurinn nemur 30% niðurfærslu á höfuðstól námslánaskuldarinnar ásamt verðbótum á þeim degi þegar námi lýkur.

Námsmenn hafa svigrúm til seinkunar í námi án þess að réttur til námsstyrks skerðist og er eftirfarandi:

1. Eitt ár umfram þann tíma sem skipulag iðn-, starfs- og aðfaranáms kveður á um.
2. Eitt ár umfram þann tíma sem skipulag bakkalárs- og meistaranáms kveður á um.
3. Sex mánuðir umfram þann tíma sem skipulag diplómanáms kveður á um.
4. Tvö ár umfram þann tíma sem skipulag doktorsnáms kveður á um.

Hægt er að lesa nánar um námsstyrkinn í úthlutunarreglum Menntasjóðsins.

Stúdent á rétt á styrk til framfærslu barns undir 18 ára aldri sem nemur einföldum barnalífeyri á mánuði ef hann uppfyllir eftirfarandi skilyrði:

1. Uppfyllir lágmarksnámsframvindukröfur
2. Barnið á lögheimili hjá lánþega eða lánþegi er meðlagsskyldur með barninu

Námsárið 2022-2023 er fjárhæð styrksins fyrir hvert barn kr. 40.500 á mánuði eða kr. 182.250 á önn og er miðað við að námsmaður ljúki lágmarksárangri á önninni.

Stúdent fær ekki styrk með barni/börnum nema hann fari með forsjá barns eða að hann greiði meðlag með barni. Ekki er heimilt að greiða bæði styrk vegna framfærslu og styrk vegna meðlags til sama stúdents vegna sama barns.

Hægt er að lesa nánar um barnastyrki í úthlutunarreglum Menntasjóðsins.

Telji stúdent að afgreiðsla á umsókna hans um námslán hafi ekki verið í samræmi við lög og/eða reglur stendur honum til boða að senda erindi á stjórn Menntasjóðsins og óska eftir því að stjórnin endurskoði ákvörðun sjóðsins.

Um þetta er fjallað nánar í 17. kafla úthlutunarreglna Menntasjóðsins sem fjallar um vafamál. Þar kemur meðal annars fram að eitt af hlutverkum stjórnar Menntasjóðsins er að skera úr vafamálum er varða einstaka lántaka ásamt öðrum málum. Ef stúdent sættir sig ekki heldur við ákvörðun stjórnar og rökstuðning fyrir henni er honum heimilt að áfrýja niðurstöðunni til málskotsnefndar Menntasjóðsin.

Málskotsnefndin starfar samkvæmt starfsreglum sem finna má í reglugerð nr. 079/1998.

Lánasjóðsfulltrúi SHÍ er boðinn og búinn til þess að leiðbeina og aðstoða námsmenn við mál er varða Menntasjóðinn eftir bestu getu.

Fyrir skrásetningargjöldunum er skýr lagaheimild. Samkvæmt henni eru tvö skilyrði:

1) Gjaldið má ekki skila hærri tekjum en sem nemur samanlögðum útgjöldum vegna nemendaskráningar og tiltekinnar þjónustu.

2) Það má ekki rukka fyrir þjónustu sem telst til kennslu eða rannsóknarstarfsemi.

 

Háskólinn þarf lögum samkvæmt að reiða fram útreikninga eða traustar áætlanir þar sem sýnt er fram á með skýrum hætti, í hvað skrásetningargjaldið fer og hvort gjaldið sé að fara í þá þjónustu sem það má fara. Þetta hefur háskólinn ekki gert.

 

Þess vegna er ekki nokkur leið til að ganga úr skugga um að gjaldið sé ekki hærra en sem nemur útgjöldum. 

Áfrýjunarnefnd í kærumálum háskóla hefur úrskurðað að grundvöllur skrásetningargjaldsins hafi verið ófullnægjandi og þar með verið brotið gegn lögmætisreglunni.

Nefndin átti ekki að taka afstöðu til endurgreiðslu og gerði það þess vegna ekki. Hins vegar er alveg skýrt í lögum um innheimtu opinberra gjalda að ólögmæt gjöld ber að endurgreiða og málið blasir við okkur þannig að sú skylda sé fyrir hendi núna.

Háskóli Íslands er ríkisrekinn, það væri mjög óábyrgt af ríkinu að láta endurgreiðsluna bitna á háskólanum. Þessi staða er fyrst og fremst komin til vegna stefnu stjórnvalda um undirfjármagnaða opinbera háskólamenntun.

Við vonumst til þess að þetta mál varpi ljósi á þá erfiðu fjárhagsstöðu sem háskólinn hefur verið í um árabil. Stjórnvöld þurfa að sýna í verki að opinber háskólamenntun á Íslandi skiptir íslenskt samfélag máli og fjármagna háskólana nægilega vel, svo þeir þurfi ekki að seilast í vasa stúdenta til að ná endum saman.

Málið hófst árið 2020, þegar fyrrum nemandi og starfsmaður skrifstofu Stúdentaráðs, Jessý Jónsdóttir, kærði skrásetningargjaldið til Háskólaráðs vegna grunsemda um ólögmæti. Í Stúdentaráði hefur síðan verði einróma samstaða um að halda málinu áfram

Málið hefur legið í stjórnsýslunni síðan en úrskurður áfrýjunarnefndar kærumála háskólanema, sem kom 5. október sl. leiðir í ljós að grunur Stúdentaráðs var á rökum reistur.

Háskóli Íslands hefur lengi talað fyrir bættri fjármögnun, nýlegasta dæmið var í fyrra þegar HÍ lýsti því yfir  að milljarð vantaði upp á til þess að ná endum saman. 

 

Við sjáum þetta einnig svart á hvítu í samanburði við hin Norðurlöndin. Fjármagn sem fylgir hverjum nemanda árlega á Norðurlöndunum er að meðaltali 4,6 milljónir króna, á Íslandi er sá kostnaður aðeins 2,9 milljónir. Þess má einnig geta að ekkert hinna Norðurlandanna innheimtir skrásetningargjöld í opinberum háskólum.

Frá árinu 2020 hafa HÍ, og hinir opinberu háskólarnir, ítrekað farið þess á leit við Háskólamálaráðuneytið að hækka skrásetningargjaldið. Þessar beiðnir háskólanna um hækkun varpa skýru ljósi á raunverulegt hlutverk gjaldanna. Greinilegt er að Háskólinn reiðir sig á skrásetningargjaldið til að brúa bilið og greiða fyrir þá opinberu menntun sem stjórnvöld fela honum að veita, en eru ekki tilbúin að fjármagna.

Oft heyrist sú rödd, þegar upphæð skrásetningagjaldsins ber á góma, að 75.000 kr. sé ekkert svo há upphæð.

Fólk getur haft misjafnar skoðanir á fjárhæðinni, en gjaldið er hátt miðað við önnur þjónustugjöld og það verður í öllu falli að innheimta þau með lögmætum hætti. 

Útreikningarnir, sem sýna nákvæmlega í hvað gjaldið fer, þurfa að vera til staðar þegar fjárhæð gjaldsins er ákvörðuð. Það er ekki hægt að vinna það aftur í tímann. 

Niðurstaða nefndarinnar er að tilteknir liðir skrásetningargjaldsins “eigi ekki fullnægjandi lagastoð og uppfylli ekki þær kröfur sem gerðar eru til álagningar þjónustugjalda”.

Háskólinn á ekki útreikninga sem sýna hvernig gjaldið er reiknað og í hvað það fer. Það þýðir að allt gjaldið er reiknað með ólögmætum hætti. Þar til Háskólinn getur sýnt fram á að útreikningar hafi legið fyrir öll þessi ár er allt gjaldið ólögmætt.